Tag: Breda

Tileman Aquilius (ca. 1610-1687), correspondent van Constantijn Huygens

Gepubliceerd op door Ineke Huysman

Een van de minder bekende correspondenten van Constantijn Huygens was Mr. Tileman Aquilius. In het Gemeentearchief van Wageningen werden in 2021 zeven brieven van Huygens aan Aquilius gevonden: een aanzienlijke uitbreiding van de ene brief die tot nu toe bekend was. J.A. Worp vermoedde in 1914 dat het mogelijk om Laurens Aquilius ging, commissaris van de monstering in Maastricht,[1] maar het blijkt om diens jongere broer Tileman te gaan. Maar wie was Tileman Aquilius?

Tileman Aquilius is waarschijnlijk rond 1610 geboren in Arnhem als zoon van Henrick Aquilius, over wie niets bekend is, behalve dat hij drie zoons had: Mr. Laurens Aquilius (ca. 1595-1642), commissaris van de monstering in Limburg en het overkwartier van Gelderland te Maastricht van 1632 tot zijn overlijden; Johannes Aquilius alias Jean L’Aigle (overl. na 1666), koopman te Parijs; en Mr. Tileman Aquilius.

Op 11 maart 1630 werd Tileman Aquilius ingeschreven als juridisch student aan de Groninger Academie. In de jaren 1640 en 1641 was hij advocaat voor het Hof van Holland en West-Friesland. In dat laatste jaar werd hij benoemd tot commissaris van de Staten-Generaal bij het bondgenootschap met Frankrijk, hetgeen inhield dat hij als agent, een diplomatiek vertegenwoordiger, van de Staten bij het Franse leger verbleef. Het besluit van de Staten-Generaal van 3 juni 1642 meldt dat Aquilius is benoemd  ‘om desen somer gebruijckt te worden in de legers van de coninck van Vranckrijck die geemploijeert worden ijegens den gemeenen vijandt in de overheerde Nederlanden’.[2] Aquilius bleef daar tot in ieder geval 1646.

Gezicht op Waasten (Warneston), 1652, Rijksmuseum.

In de periode 1647-1658 was Aquilius hoogbaljuw van Warneston (Waasten), een persoonlijke bezitting van de prins van Oranje op de grens van Frankrijk en de Zuidelijke Nederlanden. Volgens Aquilius was het ambt hem al door wijlen prins [Frederik] Hendrik beloofd nadat hij in 1645 namens de prins bezit had genomen van de baronie nadat de Fransen haar hadden bezet.[3] Op 28 januari 1669 gaf Willem III opdracht aan Aquilius als voormalig hoogbaljuw van Warneston, om zich als gecommitterde naar Warneston te begeven om de financiën te regelen die de rentmeester aldaar had laten verlopen. Verder was Aquilius ontvanger van de verpondingen in de stad Breda (1648),[4] ontvanger van het Land van Cuijck 1650-1687,[5] en ontvanger van de verponding te Grave 1650-1687,[6] eveneens bezittingen van de Oranjes.

Op zeker moment is Aquilius benoemd tot secretaris van ambassadeur/raadpensionaris Adriaen Pauw,[7] met wie hij in 1649 en 1652 in Engeland was,[8] en in 1653 werd hij zelf als gezant van de Staten van Holland naar Cromwell in Engeland 1653 gestuurd.[9]

Gezicht op Wageningen, Cornelis Sijmonsz van der Schalcke (1617-1671), Gemeente Wagenigen.

Daarna lijkt er iets misgegaan te zijn met Aquilius’ loopbaan. In 1660 werd hij secretaris van de stad Wageningen, wat toch niet echt het toppunt van zijn voorgaande carrière lijkt te zijn. Op 1 augustus 1663 verwierf ‘Mr. Tilman Aquilius’ het burgerschap van Wageningen.[10] Hij bleef tot zijn overlijden secretaris van het Gelderse stadje, waar hij tevens schepen (1671, 1687) en burgemeester (1681-1682) was.[11] In Wageningen heeft hij zich niet bijzonder geliefd gemaakt: toen de in 1672 gevluchte Wageningse magistraat medio 1674 was teruggekeerd in de van Fransen bevrijde stad, waren er allerlei ruzies met en over hem; hem werd verweten met de Prins te heulen, wat duidelijk niet door alle Wageningers werd gewaardeerd. [12] Op 14 juli 1687 overleed Aquilius in Wageningen na een zware ziekte.[13] Hij was ongehuwd en had geen kinderen. De enige bekende erfgename was een nichtje.

Wordt vervolgd

De zeven ‘nieuwe’ brieven van Huygens aan Aquilius doken op in het Oud Rechterlijk Archief en het Oud Archief van Wageningen. Doordat Aquilius ongehuwd overleed en de stad Wageningen meende nog enkele duizenden guldens van hem tegoed te hebben, werd beslag gelegd op de boedel. Allerlei persoonlijke papieren zijn daardoor in het gemeentelijke archief terechtgekomen. Vijf brieven van Huygens dateren uit te tijd dat Aquilius als gezant voor de Staten-Generaal werkzaam was, en twee uit de jaren 1655-1656, toen hij zich kennelijk in Genève bevond, bij Rudolf van Ommeren (1619-1689), buitengewoon gezant naar de evangelische kantons in Zwitserland in diezelfde jaren. Van Ommeren was heer van Wolfswaard, bij Wageningen. In 1657 trouwde hij met Albertine Pauw (1635-1707), een kleindochter van raadpensionaris Adriaan Pauw, wiens secretaris Aquilius in zijn jonge jaren was geweest. Misschien is Aquilius dus via Van Ommeren in 1660 in Wageningen terechtgekomen.

Beleg en inname van Gennep in 1641 door Frederik Hendrik. Atlas van Loon 1649.

De transcripties en hertalingen van Huygens’ brieven aan Tileman Aquilius zullen binnenkort aan de database worden toegevoegd. Alvast noemenswaardig is Huygens’ droevige bericht over de dood van zijn broer Maurits. Huygens’ beschrijving van het beleg van het Genneperhuis, bij Gennep, in 1641, is ook in een van zijn brieven terug te lezen. Eveneens interessant is de moeite die Huygens via zijn correspondentie doet om nog wat terug te krijgen van zijn investering in het kanaal van Entreroches dat moest lopen van het meer van Neuchâtel naar het meer van Genève en hoe hij daarbij denkt over David van Marlot. Binnenkort meer dus!

P.M. Kernkamp
gemeentearchivaris van Wageningen

[1] J.A. Worp, De briefwisseling van Constantijn Huygens (1608-1687) 3 (’s-Gravenhage 1914) 490.

[2] Gemeentearchief Wageningen, Oud Rechterlijk Archief (ORA), inv.nr. 272.

[3] ORA 272.

[4] Nationaal Archief (NA), Commissieboeken Raad van State (1.01.19) inv.nr 1527, fol. 257; idem inv.nr. 12272 fol. 283.

[5] Commissieboeken 1528, fol. 25.

[6] ORA 61g. Zie ook NA, Archief Nassause Domeinraad (toegangsnr. 1.08.11), inv.nr. 685 fol. 349.

[7] O. Schutte, Repertorium der Nederlandse vertegenwoordigers residerende in het buitenland 1584-1810 (’s-Gravenhage 1976) 12, aldus Ned. Leeuw 98 (1981)  263-264.

[8] ORA 308; Haags Gemeentearchief, Notarieel Archief, inv.nr. 264-392. Adriaen Reiniersz Pauw, heer van Heemstede, was pensionaris 1631-1636 en 1651-1653. Hij overleed te ’s-Gravenhage 21 febr. 1653. Overigens bevindt zich tussen de stukken uit Aquilius’ nalatenschap een opdracht aan kapitein Pieter Pauw uit 1633, namens de Prins van Oranje getekend door Constantijn Huygens (Oud Archief Wageningen, inv.nr. 1399) .

[9] H.H. Rowen, John de Witt, Grand Pensionary of Holland, 1625-1672 (Princeton 1978) 75-76; Wagenaar noemt zijn naam niet, maar vermeldt hem als ‘een der klerken van wylen den raadpensionaris Pauw’ (Jan Wagenaar, Vaderlandsche historie 12 (Amsterdam 1794) 254).

[10] Vraag van Anton Zeven in De Nederlandsche Leeuw 98 (1981) 263-264.

[11] ORA 61g.

[12] ORA 49h.

[13] ORA 61g.

Justinus van Nassau en Constantijn Huygens

Gepubliceerd op door Ineke Huysman

In de database met de correspondentie van Constantijn Huygens bevinden zich acht brieven van Justinus van Nassau (1559-1631) aan Constantijn Huygens. Daarvan zijn er twee nooit eerder uitgegeven. Wie was Justinus van Nassau en wat was zijn relatie met Constantijn Huygens? Waar gaan de brieven over?

De overgave van Breda in 1625 door Diego Velázquez (ca. 1635), Wikimedia Commons. Links Justinus van Nassau die Ambrogio Spinola de sleutels van de stad Breda aanbiedt.

Justinus was de zoon die voortkwam uit de kortstondige relatie tussen Eva Elinx (ca. 1535-1590) en Willem van Oranje na het overlijden van zijn eerste echtgenote, Anna van Buren. Hoewel Justinus nooit als wettige nakomeling werd erkend, kreeg hij wel een adellijke opvoeding aan het hof. Na zijn studie aan de net opgerichte Universiteit van Leiden maakt hij carrière als luitenant-admiraal van Zeeland (1585-1601) en was hij onder meer betrokken bij de verdediging van Antwerpen en de Vlaamse kust tegen de Spanjaarden. Met het landleger vocht hij mee bij de inname van Breda en de Slag bij Nieuwpoort.

Ook reisde hij als diplomaat verschillende malen naar Frankrijk en Engeland, onder andere met Johan van Oldenbarnevelt. In 1597 trouwde Justinus met Anna van Merode (1565-1634) met wie hij drie kinderen kreeg. In 1601 werd hij gouverneur van Breda en hij bekleedde die functie totdat de stad in 1625 moest capituleren. Daarna trok hij zich terug in Leiden en verdiepte zich in de wetenschap. [Verder lezen: A.P. van Vliet, Bastaard van Oranje. Justinus van Nassau: admiraal, diplomaat en gouverneur (1559-1631) (Zutphen 2017)]

Peetvader

Tijdens de uitoefening van zijn functie als secretaris van Willem van Oranje had Constantijns vader Christiaan Huygens een vriendschappelijke band met Justinus opgebouwd. Toen zijn zoon Constantijn in 1596 werd geboren, vroeg Christiaan, inmiddels secretaris van de Raad van State, aan Justinus of hij peetvader (parrain) van zijn tweede kind wilde worden. De andere ‘peetvader’ was het bestuur van de stad Breda, een stad waarmee Christiaan een hechte band had, omdat hij er in de buurt was geboren en getogen. Justinus schonk een ‘pillegift’ (doopgeschenk) in de vorm van een vergulde kelk, die Constantijns moeder Suzanna Hoefnagel later in haar testament aan Constantijn vermaakte.

Ondertekening van een brief van Justinus van Nassau aan Constantijn Huygens van 15 mei 1627, Koninklijke Verzamelingen, Archief Constantijn Huygens, G1-9.1.

Er is niet zoveel bekend over de relatie tussen Constantijn en zijn peetvader, Constantijn zelf heeft er niets over vastgelegd. We zullen het dus moeten doen met de acht overgeleverde brieven die Justinus aan Constantijn schreef tussen 1627 en 1630, toen hij in Leiden woonde. Zo accepteerde hij op 25 maart 1627 hartelijk Constantijns uitnodiging voor diens huwelijk met Susanna van Baerle, maar moest hij zijn vrouw verontschuldigen omdat zij verkouden was. Uit zijn daarop volgende brief maken we op dat Constantijn hem het verslag van zijn reis naar Venetië had uitgeleend. Justinus schrijft dat hij wenste dat hij twintig jaar jonger was, want dan zou hij al die zeldzaamheden in de mooie en grote steden van die magnifieke republiek van Venetië zelf gaan bezichtigen. In een andere brief lezen we dat hij bewondering maar ook kritiek had op het hem door Constantijn toegezonden relaas van Francis Vere (1560-1609) over de Slag bij Nieuwpoort. Hij had het gelezen en herlezen en kwam tot de slotsom dat de Engelse commandant uitstekend had beschreven wat hij zelf aan verdiensten had geleverd, maar dat de prestaties van de andere partijen, bijvoorbeeld die van onze eigen cavalerie en wijlen prins Maurits, wel wat meer aandacht hadden mogen krijgen. In andere brieven vraagt Justinus aan Constantijn om voorspraak bij de stadhouder Frederik voor benoemingen in het leger, onder andere voor zijn eigen zoon, vermoedelijk Philips jonker van Nassau, heer van Grimhuizen, Hoekelom en Wijchen (1605-tussen 1672 en 1676).

Nieuwe brieven in de British Library

Brief van Justinus van Nassau aan Constantijn Huygens van 28 december 1630, British Library, Add MS 19272, f. 86-87.

Vier brieven van Justinus van Nassau worden bewaard in het archief van Constantijn Huygens bij Koninklijke Verzamelingen in Den Haag. De twee hiervoor genoemde recommendatie-brieven bevinden zich in de British Library. Daar worden echter nog twee brieven bewaard die niet in de gedrukte brieven-editie van J.A. Worp staan. In zijn brief van 23 november 1630 beschrijft Justinus hoe een ernstige verkoudheid hem nog steeds verhindert het stadhouderlijk echtpaar, en Constantijn en zijn familie, in Den Haag te bezoeken. De winter is niet geschikt voor mensen van zijn leeftijd, zo schrijft hij, maar hij hoopt toch binnen enkele dagen te kunnen komen. In de tweede onbekende brief komt Justinus terug op zijn eerdere verzoek om voorspraak voor zijn zoon. Ook vraagt hij of Constantijn kan regelen dat zijn zoon toestemming krijgt zijn vrouw te kunnen bezoeken die op sterven na dood is geweest. Daarna werd het stil. Constantijns peetvader schreef niet meer, hij overleed op 26 juni 1631.

Uit de brieven van Justinus van Nassau aan Constantijn Huygens komt duidelijk naar voren dat Justinus, zoals het een goede peetvader betaamt, oprecht interesse toonde voor Constantijn. Tegelijkertijd maakte hij, zoals velen in die tijd, grif gebruik van de cruciale positie die Constantijn als secretaris van de stadhouder innam.

In de database met de correspondentie van Constantijn Huygens bevinden zich meer dan 2.000 brieven die nog niet eerder zijn beschreven. Ook in de bundel Constantijn Huygens, Een leven in brieven staan meer brieven die nog niet eerder zijn uitgegeven.

Ineke Huysman, 11 maart 2022

Een briefje van prins Willem

Gepubliceerd op door Ineke Huysman

Monsieur, Je vous remercie de la peine que vous avez prise de m’envoyer la lettre du conte Hrenri de Frise. Je vous mande aussi que j’apprens la musique pource que vous en estes grand amateur. Finissant ces peu de lignes, je vous prie de vouloir livrer celles qui sont icy encloses, demeurant, Monsieur, vostre très affectioné, à vous faire service,

Guillaume de Nassau d’Orange

Octob. 1638

Willem II van Oranje-Nassau, door Gerard van Honthorst, ca. 1638, Royal Collection

Dat schrijft de twaalfjarige prins Willem II (1626-1650) van Oranje-Nassau aan Constantijn Huygens, die zich op dat moment met Willems vader, stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647), en zijn troepen in de buurt van Grave bevindt. Huygens heeft Willem enkele dagen daarvoor een brief geschreven waarin hij zich heeft beklaagd dat diens zusje, vermoedelijk Louise Henriette (1627-1667), ondanks haar beloftes nooit de moeite neemt iets van zich te laten horen en hij hoopt dat Willem dat wel zal doen. Met zijn brief stuurt Huygens een brief van Hendrik Casimir van Nassau-Dietz (1612-1640) mee voor de jonge prins. Willem doet vervolgens zijn best om te antwoorden en vertelt Huygens dat hij muziek studeert, omdat hij weet dat Huygens een fervent beoefenaar is. Hij stuurt hem enkele brieven mee, wellicht voor zijn vader en misschien ook wel voor zijn neef Hendrik Casimir.

De opleiding van Willem II behoort niet tot het takenpakket van Huygens, maar hij is in de positie dat hij het zich kan permitteren de prins tot schrijven aan te moedigen. Frederik Hendrik heeft in 1632 André Rivet (1572-1651), hoogleraar in de godgeleerdheid, als gouverneur voor zijn zoon aangesteld. Johannes Heilersieg geeft de prins les in taal en wetenschap en David de Marlot (1600-1680), heer van Bavois, is verantwoordelijk voor zijn militaire opvoeding en onderricht in paardrijden.

Constantijn Huygens en zijn kinderen, Adriaan Hanneman, 1639, Mauritshuis

Huygens is in deze periode erg druk met de organisatie van de opvoeding en opleiding van zijn eigen kinderen. Zijn echtgenote Susanna van Baerle, zijn ‘Sterre’, is het jaar ervoor op 10 mei 1637 overleden, Constantijn achterlatend met vijf jonge kinderen. De oudste, Constantijn junior (1628-1697), is dan pas tien jaar. ‘Ende ick met Sijne Hoocheyt te velde moetende op de tocht naer Vlaenderen ende Breda, liet een instructie bij geschrift na’, vertelt Huygens in de beschrijving van de jeugd van zijn kinderen [Ed de Heer en Arthur Eyffinger, ‘De jongelingsjaren van de de kinderen van Christiaan en Constantijn Huygens’ in Huygens Herdacht (1987), 107]. Zo regelt hij dat zijn nicht Catharina Suerius (ca. 1597-1680) de leiding krijgt over het huishouden en de kinderen muzieklessen geeft. De Leidse theologiestudent Abraham Mirkinius komt in huis als leermeester, onder toezicht van Johan Dedel (1589-1665), Huygens’ voormalige huisleraar. De broertjes maken tot hun vaders tevredenheid snel grote vorderingen ‘daer sij soo wel bij deden dat sij mij dagelix met Latijnsche brieven onderhoudende in korten tijde seer fraey ende elegant daerin werden, selfs tot Lodewijck toe’ [De Heer en Eyffinger, 125]. Aldus Huygens over het schriftelijk contact met zijn zoons tijdens de veldtocht in de nazomer van 1638. Wellicht inspireert dit hem prins Willem aan te sporen ook eens iets op papier te zetten.

Brief van Willem II aan Constantijn Huygens, oktober 1638, Koninklijke Verzamelingen, Archief Constantijn Huygens G1-22

Willems brief aan Huygens is een nieuwe vondst, hij is nooit eerder gepubliceerd en hij wordt bewaard bij Koninklijke Verzamelingen, Archief Constantijn Huygens, G1-22. Die van Huygens aan de prins van Oranje-Nassau is wel bekend. De editeur, J.A. Worp, vond het echter niet nodig om in zijn uitgave de volledige brief op te nemen. Bijvoorbeeld het feit dat Huygens wordt genegeerd door Louise Henriette van Oranje-Nassau is weggelaten. Het zijn misschien niet de allerbelangrijkste nieuwe wapenfeiten uit de Nederlandse geschiedenis van de zeventiende eeuw, maar de inhoud van deze autografen leert ons wel meer over de gehoorzaamheid van de jonge prins aan Huygens en de respectabele positie die hij bij de familie van Oranje-Nassau bekleedde.

Ineke Huysman, 1 juni 2020

Een bijzondere brief: Constantijn Huygens als secondant van André Rivet

Gepubliceerd op door Ineke Huysman
Constantijn Huygens aan André Rivet, 2 november 1645, Universiteitsbibliotheek Leiden, BPL 293: 2

Een opmerkelijke vondst

Bij de verwerking van de gedigitaliseerde brieven van Constantijn Huygens troffen we een heel opmerkelijke brief aan, die veel vragen oproept. Het is een brief van Huygens vanuit het legerkamp voor Hulst van 2 november 1645 (no. n0293) en gericht aan André Rivet (ca. 1572-1651).[1] De brief komt niet voor in de oude editie van J.A. Worp. Wat meteen opvalt, is dat hij niet in Huygens’ eigen handschrift is. Ook bevat de brief twee Latijnse gedichtjes die Rivet in zijn laatste strijdschrift tegen Hugo Grotius (1583-1645) zou opnemen. In hoeverre bevat deze brief nieuwe informatie over die strijd tussen Rivet en Grotius, wat was de rol van Huygens hierin en wat is de reden dat de brief in een ander handschrift geschreven is?

Huygens en Rivet

André Rivet, Jacob van Meurs, 1650, Rijksmuseum

Huygens correspondeerde veel met André Rivet,[2] die in zijn lange leven diverse functies bekleedde. Zo was hij professor in de theologie te Leiden, gouverneur van de jonge prins Willem II en curator van de Illustere School te Breda, een functie die hij samen met Huygens en Johan Polyander genaamd van den Kerckhove(n) (1594-1660), heer van Heenvliet, bekleedde. Huygens’ zonen Christiaan (1629-1695), Lodewijk (1631-1699) en Philips (1633-1657) zouden er onderwijs volgen en Rivet en Huygens zouden ook daarover geregeld corresponderen. Huygens begint zijn brief aan Rivet met de mededeling dat hij al twee maanden last heeft van een pijnlijke ontsteking aan beide ogen en dat hij daardoor zijn correspondentie, die doorgaans honderd brieven per maand bedraagt, heeft moeten beperken. Gelukkig gaat het nu weer beter en de kort daarvoor ontvangen brief van Rivet van 25 oktober 1645 (no. 4171) heeft hem aangemoedigd de pen weer op te pakken, wat ook noodzakelijk is voor zijn functie. Omdat er nu een database is met gegevens van de correspondentie van Huygens, kunnen we zien dat Huygens toch nog wel wat had geschreven in de afgelopen twee maanden: 39 brieven in totaal, vooral aan Amalia von Solms (1602-1675), de echtgenote van stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647) .

Huygens ging jaarlijks mee op veldtocht met de stadhouder en een van zijn taken was Amalia op afstand te informeren over de vorderingen van het leger, maar ook over de gezondheid van haar echtgenoot. In 1645 was Frederik Hendriks gezondheid maar matig, hij leed aan jicht en werd daarvoor met een speciaal drankje behandeld door Andreas Cnoffelius (?-1658), lijfarts van de Poolse koning, die daarvoor duizend rijksdaalders betaald kreeg.[3] Cnoffelius was een expert op het gebied van jicht en heeft daarover ook gepubliceerd.[4] De arts was op doortocht naar Parijs, waar de huwelijkssluiting met de handschoen tussen Marie-Louise de Gonzague (1611-1667) en de Poolse koning Wladislaw IV (1595-1648) zou plaatsvinden. Rivet had Huygens in zijn brief van 25 oktober laten weten dat Gerard, graaf van Denhof (1589-1648), ook op doortocht naar de Parijse trouwerij, helaas geen bezoek aan de stadhouder kon brengen, maar hem wel zijn hoffelijke groeten overbracht. Huygens antwoordt hem dat de stadhouder de groeten van de graaf in ontvangst heeft genomen, zonder aan de Poolse dokter Cnoffelius veel aandacht te besteden. Ook meldt hij dat de Prins gestopt is met het innemen van zijn medicatie, maar dat er geen verschil te merken valt. Hij hoopt er maar het beste van, want het zijn spannende tijden.

Het beleg van Hulst

Hendrick de Meijer, Verovering van Hulst, 1645, Rijksmuseum

In dat verband bericht Huygens Rivet over de stand van zaken rond het beleg van Hulst dat Frederik Hendrik op 8 oktober 1645 was begonnen. De Prins sloeg het beleg voor Hulst omdat hij hoopte uiteindelijk toch Antwerpen te kunnen innemen, wat hem nooit gelukt is. Hulst werd met 305 compagnieën aangevallen. Vanuit het zuiden onder leiding van de Prins en vanuit het noordwesten door veldmaarschalk Johan Wolfert van Brederode (1599-1655). Zoals Huygens schrijft, stuurt Frederik Hendrik op 2 november een onderhandelaar om de stad op te eisen. Vanaf 1 november zijn mineurs al bezig de stadswal te ondermijnen. De gouverneur van de stad, Jacques d’Haynin du Cornet (ca. 1587-1666), wijst het verzoek beleefd af, waarna een stormloop begint. Op 4 november capituleert de stad. Met de inname van Hulst heeft Frederik Hendrik, de stedendwinger, de verdedigingslinie van strategisch gelegen steden om de de Noordelijke Nederlanden voltooid.  De Prins heeft de tuin van de Zeven Verenigde Nederlanden gesloten. Hulst is zijn laatste overwinning en zij wordt uitbundig gevierd. Ook Huygens laat zich niet onbetuigd en schrijft een aantal lofdichten in het Latijn en het Nederlands.[5]

Lees verder “Een bijzondere brief: Constantijn Huygens als secondant van André Rivet” →